Muslimanski komitski pokret bio je izražen i jako aktivan na području sjevernog dijela Crne Gore – od 1. decembra 1918. unitarne Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, i on je nastao kao otpor teroru, kojemu je bilo izloženo muslimansko stanovništvo u brojnim područjima na tome prostoru.
UKraljevinin SHS javio se relativno brzo poslije njenog stvaranja prilično jak i trajući muslimanski komitski, gerilski pokret, koji je često nazivan u istoriografiji i odmetnički pokret i o kome je pisano sa različitih političkih, ideoloških, vjerskih, nacionalnih i drugih aspekata.
Pored crnogorskog, državotvorno-nacionalnog, emancipatorskog ustaničkog, zelenaškog, komitskog pokreta vođenog pod geslom ,,Za pravo, čast i slobode Crne Gore“, iza kojeg su stajali crnogorski dvor kralja Nikole I Petrovića Njegoša i crnogorske vlade u egzilu (1919-1925), a koji je bio jasno ideološki i politički suverenistički profilisan, organizovan i usmjeren, uporedno i paralelno sa njime djeluje i muslimanski komitski, gerilski („odmetnički“) pokret. On je naročito bio aktivan u Sandžaku, odnosno, sjevernom dijelu Crne Gore (tada u okviru unitarne Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca), ali koji je djelovalo i na teritoriji van današnjih granica Crne Gore, odnosno, i na prekograničnom prostoru dijelu Sandžaka koji se nalazi na teritoriji Srbije, a aktivan je bio i dijelom na prostoru Kosova. Muslimanski komitski pokret bio je odjelit i zaseban od crnogorskog ustaničkog i komitskog pokreta, ali u određenim situacijama, prilikama i akcijama imao je izvjesne međusobne dodire i saradnju.
Otpor
Na prostoru Kraljevine Crne Gore, bespravno prisajedinjene Srbiji i preko nje Kraljevini SHS 1918, značajnim dijelom nastanjenim stanovništvom islamske vjeroispovijesti, muslimanski komitski poket je proglašen od strane vlasti Kraljevine SHS odmetničkim. Za taj pokret akademik prof. dr Šerbo Rastoder, istoričar piše da „nije imao jasnu političku profilaciju ni u nacionalnom, ni u vjerskom, pa ni u političkom smislu. Podijeljeni između onih koji su podržali stvaranje jugoslovenske države, a takvih je bio najveći broj, onih koji su se pridružili albanskim kačacima, onih koji su bili uz crnogorske komite, kao i onih koji su se jednostavno iz raznoraznih razloga odmetnuli od vlasti najčešće radi osvete, odmetnici muslimani su u suštini više ličili na hajduke u tradicionalnom smislu nego na neku politički organizovanu oružanu grupaciju. Posebno se to odnosi na onaj dio odmetnika koji nijesu bili čvrsto inkorporirani u pomenute politički i organizaciono uobličene pokrete, kakav je bio pokret pristalica crnogorskog kralja Nikole“ („Trideset sedam neobjavljenih dokumenata o muslimanskim odmetnicima iz Crne Gore i Srbije 1919-1929“, „Almanah“, br. 9-10, Podgorica, 2000, str. 223-224).
Muslimanski komitski pokret bio je izražen i jako aktivan na području sjevernog dijela Crne Gore – od 1. decembra 1918. unitarne Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, i on je nastao kao otpor teroru, kojemu je bilo izloženo muslimansko stanovništvo u brojnim područjima na tome prostoru zbog čega su se pojavili brojni komiti koji su se odmetnuli u šumu da bi se suprotstavili brojnim zulumima, ubijanju, zatvaranju, progonima, pljačkanjima i raznim zloupotrebama vlasti KSHS i njegove oružane sile, ali i civilnih organa, koji su obespravljivali, diskriminisali i zlostavljali muslimansko stanovništvo. Taj pokret u tim krajevima je djelovao značajnim dijelom kao pokret za zaštitu naroda od ubistava i pljačkanja i raznih nasilja režma i njegovih regularnih i neregularnih organa i formacija poslije stvaranja Kraljevine SHS. Komitski pokret za narodna prava bio je veoma izražen i dugotrajan u Biševu (naselju koje je i tada pripadalo rožajskom srezu) i imao je svoje istaknute predstavnike i starješine, a među njima posebno je zapažen bio Reko Redžović Biševac.
Potjernica
Reko je rođen 1892. (prema nekim podacima 1891) u Biševu. On je bio borac za pogažena narodna prava svojih sunarodnika, rođaka, mještana, pripadnika islama. Vršio je brojne akcije sa komitskom grupom koju je predvodio dugi niz godina, naročito od 1920. do 1925. godine, a krajem 1924. godine hrabro je branio Biševo sa svojom komitskom grupom i mještanima od napada žandramerije KSHS i drugih oružanih formacija organizovanih od strane jednog sreskog načelnika.
Velikosrpski režim koji je primjenjivao brutalni teror prema crnogorskim muslimanima bio je oglasio i ucijenio kao odmetnika i hajduka Reka Redžovića, njegovog brata od strica Arifa Redžovića i njihove bliske krvne srodnike i druge Biševce, u suštini samo zato što nijesu htjeli dobrovoljno prihvatiti nametnuto ropstvo u novoj državi pod vlašću dinastije Karađorđević i beogradskih vlada i njihovih batinaša i tamničara, već su se suprotstavili braneći svoj kućni prag, imovinu, ognjište i narodna prava. Starješina komita iz Biševa Reko Redžović, te Arif Redžović i Kasum Biševac i još 12 komita iz tadašnjeg sreza rožajskog Kraljevine SHS, bili su na udaru vlasti kao odmetnici i bili su pozvani, aktom broj 5572, od strane načelstva okruga beranskog KSHS, od 20. septembra 1920. godine da se u roku od 20 dana predaju najbližoj policijskoj vlasti ili najbližem prvostepenom sudu. Ako to ne urade u ostavljenom roku načelstvo beranskog okruga će ih, kako je pisalo, prema članu 10 Zakona o javnoj bezbjednosti „oglasiti za hajduke, kada će svakom biti slobodno ubiti ih“. Sve policijske vlasti dobile su nalog da ih pronađu i ako ih opaze na teritoriji iz svoje nadležnosti da ih gone i uhvate. U tome dokumentu daje se lični opis Reka Redžovica Biševca, Arifa Redžovića i Kasuma Biševca, svi trojica iz naselja Biševo, kao i za ostale muslimanske komite koji su tim aktom pozvani na predaju. (Vidi više o tome: Dr Šerbo Rastoder, „Trideset sedam neobjavljenih dokumenata o muslimanskim odmetnicima iz Crne Gore i Srbije 1919-1929, „Almanah“, br. 9-10, Podgorica, 2000, dok. br. 12, str. 246-249).
Zajednička borba
U pojedinim komitskim grupama i akcijama, na raznim područjima u sjevernom dijelu Crne Gore, naročito od 1920. do 1925. godine, zajednički su djelovali kako crnogorski ustanici pravoslavne vjeroispovijesti, tako i muslimanski ustanici – komiti. U komitskoj grupi vođe muslimanskih komita Huseina Boškovića bilo je nekoliko istaknutih crnogorskih zelenaških komita, a sam
Husein Bošković je nakon emigracije u Italiju 1921. godine bio povezan sa Komandom crnogorske vojske u Italiji i njenim oficirima i ustanicima. Husein Bošković je u Rimu 1922. godine bio član Komiteta za nezavisnost Crne Gore. Komitska grupa Reka Redžovića bila je u vezi sa muslimanskim komitskim grupama i vođama Huseinom Boškovićem i Jusufom Mehonjićem, a Redžovićeva gerilska biševska skupina bila je povezana u određenim akcijama i sa nekoliko komitskih grupa crnogorakih zelenaša, recimo, sa komitskom grupom Todora Vučetina Dulovića, poručnika crnogorske vojske, te sa istaknutim zelenaškim komitima Radošem Đukićem, Mihailom Milikićem, Vukalicom Markovićem i sa još nekoliko istaknutih zelenaških ustanika iz Rovaca i šireg kolašinskog, beranskog, bjelopoljskog i vasojevićkog kraja. Zajedničko im je bilo borba za pogažena prava svojih naroda: kako Crnogoraca, tako i za prava ugnjetenih muslimana.
Komitska grupa koju je predvodio Reko Redžović bila je prilično brojna i ona se vremenom širila i zadavala je ogromne muke vojnim, žandarmerijskim i civilnim vlastima Kraljevine SHS. Jezgro biševske komitska grupe činili su: Reko Redžović- Biševac, Arif Redžovic (brat od strica Rekov), Murat Redžović (rođeni brat Rekov), te Delija Redžović, Jupo Redžović (brat od strica Rekov), Ajdin Omerović i Kasum Omerović – Biševac.
Reko Redžović, Arif Redžovic, Delija Redžović i njihovi saborci ucjenjivani su od strane Ministarstva unutrašnjih djela Kraljevine SHS. O tim ucjenama piše i beogradski dnevni list Politika, broj 5938, od 4. novembra 1924. u članku pod naslovom „Povišene ucjene odmetnicima“ na strani 6. U navedenom tekstu konstatuje se: „Ministar unutrašnjih dela na predlog velikog župana sa Cetinja (veliki župan bio je tada Milovan Džaković, član Pašićeve Narodne radikalne stranke – prim. N. A) a s obzirom na bezbednost u beranskom okrugu rešio je da se povise ucene i to: Saitu Adroviću na 50.000 dinara, Vejsu Đukiću i Reku Redžoviću na po 30.000 dinara, Destu Đukiću, Medu Đukiću, Aki Jašareviću, Ćazimu Ramosoviću, Šabanu Usoviću, Arifu Redžoviću, Neziru Škrijelju, Deliji B. Redžoviću na po 20.000 dinara i Usu Usoviću, Džemailu Ćatoviću, Ibru Alibašiću, Alilu Avdul Vikelji i Ibrahimu Bibiću na po 10.000 dinara“.
Komita Arif Redžović (kako kazuju njegovi rođaci, na osnovu porodičnog pamćenja) brat od strica komitskog starješine Reka, ubijen je tokom dvadesetih godina XX vijeka od strane potjere žandarma Kraljevine SHS u Biševu. Nakon što je likvidiran njegovi srodnici sahranili su Arifa tajno, po noći, i to nekoliko dana nakon smrti, kod stare džamije u Biševu, pošto žandarmerija Kraljevine
SHS prvibitno nije dopustila da se sahrani na način kako je po vjerskim pravilima i običajima trebalo.
Silom istorijskih prilika i okolnosti Reko Redžović je, nakon višegodišnjeg komitovanja, i sukoba sa žandarmeriijom Kraljevine SHS i paravojnim gonećim odredima pod egidom i zaštitom režima unitarne Kraljevine SHS, tokom druge polovine dvadesetih godina XX vijeka bio prinuđen da ode u egzil u Albaniju. Umro je prirodnom smrću od srčanog udara na putu od Drača prema Skadru 1946. godine. Sahranjen je u Skadru. Bio je oženjen, ali nije imao đece.
Izvor: Pobjeda
