Rožajac Šemso Kalač inženjer građevinarstva nadograđivanje svog znanja nastavio je u Njemačkoj. Naime, nakon što je osnovne studije završio na Građevinskom fakultetu u Podgorici, želja za dodatnim znanjem navela ga da svoje znanje na ovom polju proširi u Njemačkoj. Trenutno radi na doktorskom istraživanju pod nazivom „Eksperimentalno i teorijsko ispitavanje zavarenih veza aluminijumskih rešetkastih kostrukcija“. Za dosadašnji uspjeh, dobitnik je mnogobrojnih nagrada ali i stipendija kao podršku njegovom radu. Višestruke nagrade i uspjeh Šemsa Kalača, povod su da ga kao perspektivnog inženjera predstavimo široj javnosti.
Intervju za RTR započeli smo pitanjem o njegovoj biografiji. Zamolili smo Kalača da nam kaže nešto više o sebi. Priču za naš medij Šemso započinje ovako:
„Rođen sam 30. septembra 1991. godine u Beranama. Osnovno obrazovno započeo u O.Š. „Mustafa Pećanin“ u Rožajama, završio u O.Š. „Pavle Rovinski“ u Podgorici. Nastavio dalje obrazovanje u Gimnaziji „Slobodan Škerović“ a zatim upisao studije u oblasti građevinarstva na Građevinskom fakultetu u Podgorici, Univerzitet Crne Gore. U ovom trenutku radim doktorsko istraživanje u oblasti građevinskih kostrukcija pod nazivom „Eksperimentalno i teorijsko ispitavanje zavarenih veza aluminijumskih rešetkastih kostrukcija“, akronim projekta „Eksteoris Var“.
Za ostvareni rezultat tokom kako osnovnih, tako specijalističkih, master i doktorskih studija dobitnik je brojnih priznanja, nagrada i stipendija:
Stipendije:
Stipendija Ministarstva nauke Crne Gore za doktorsko istraživanje 2020. godine za talentovane mlade istraživače;
Stipendija Robert Bosch fondacije 2014. god;
Stipendija Inženjerske komore Crne Gore 2013. god. za najboljeg studenta iz oblasti građevinarstva u generaciji;
Stipendija Ministarstva prosvjete Crne Gore 2013. godine, stipendija za talentovane studente;
Stipendija Ministarstva prosvjete Crne Gore 2012. godine, stipendija za talentovane studente;
Stipendija Ministarstva prosvjete Crne Gore 2011. godine, stipendija za talentovane studente;
Nagrade i priznanja:
Nagrada Građevinskog fakulteta u Podgorici, najbolji student, 2013. godine;
Nagrada Građevinskog fakulteta u Podgorici, najbolji student, 2012. godine;
Nagrada Građevinskog fakulteta u Podgorici, najbolji student, 2011. godine;
Studentska nagrada, Glavni Grad Podgorica, povodom 19 decembra, 2011. godine;
Dan oslobođenja Podgorice;
Nagrada Univerziteta Crne Gore 2011. godine za najboljeg studenta na Građevinskom fakultetu u 2010. godine;
Priznanje Opštine Rožaje za postignute rezultate tokom studija 2011. godine, za najboljeg studenta na Građevinskom fakultetu u 2010. godini.
Naučno istraživački grant:
Naučno istraživački grant Njemačke savezne fondacije za životnu sredinu, 2022. godine;
U daljem razgovoru sa nama Kalač ističe da je tokom studija aktivno organizovao, koorganizovao i učestvovao na mnogobrojnim internacionalnim projektima i radionicama, kako u oblasti građevinarstva, tako i u oblasti razvoja socijalnih vještina.
„Posebno bih istakao učešće u svojstvu glavnog organizatora u organizaciji internacionalnog akademskog kursa za studente iz 27 evropskih zemlja, tema kursa su bile visokorasponske konstrukcije, naziv: „Bridge the obstacles, build Your future“. Kurs je održan 2014. godine u trajanju od 7 dana, predavači na kursu su bili profesori sa Građevinskog fakulteta u Podgorici“.
Učestvovao je u realizaciji brojnih projekata, među kojima su neki i internacionalnog karaktera, što mu je omogućilo da radno iskustvo stiče na internacionalnom tržištu rada. Takođe, učestvovao je i na izvođenju inženjerskih konstrukcija- tunela na prioritetnoj dionici Smokovac-Mataševo, Autoput Bar- Boljare.
„Prvo profesionalno iskustvo sam stekao na Fakultetu za Politehniku, Univerzitet Donja Gorica, u svojstvu saradnika u nastavi i istraživanjima. Učestvovao sam u pokretanju časopisa „Politehničar“ kao i pokretanju Laboratorije za dizajn proizvoda- ProDe. Tokom 2016. godine stičem prvo internacionalo radno iskustvo, Beirut (Liban), kroz učešće na projektu konstrukcije mašinske zgrade hidroelektrane malog kapaciteta na rijeci Ali Abud u Tripoliju. Sa početkom izgradnje prioritetne dionice Smokovac-Mataševo, Autoput Bar- Boljare, aktivno sam učestvovao na izvođenju inženjerskih konstrukcija- tunela (Tunel Suka, Tunel Vežišnik i Tunel Vjeternik) i potpornih zidova u svojstvu inženjera na gradilištu. Takođe sam učestvovao na drugom značajnom projektu za Crnu Goru izgradnji luksuznog resorta Portonovi, hidro-građevinski radovi: uređenje obale, podvode betonaže, ugradnja kesona, šipova i td. Od 2019. godine sam asistent i koordinator za postdiplomske studije na Univerzitetu Donja Gorica. Od 2020. godine stipendista Ministarstva nauke Crne Gore. Trenutno sam na intezivnom kursu njemačkog jezika u Osnabrucku i pripremam se za istraživački rad na Tehničkom Univerzitetu u Minhenu“.
Pored toga što je veoma uspješan u svojoj struci, Kalač je i poliglota, govori tri strana jezika: engleski (C1 nivo), italijanski (B1 nivo) i njemački (A1 nivo). Oženjen je, a njegova izabranica, takođe je građevinski inženjer.
Ono što se do sada dalo zaključiti je da o uspjehu Šemsa Kalača nije moguće sažeto govoriti. Zamolili smo ga da nam detaljnije približi oblast gore navedenog istraživanja.
„Na Tehničkom Univerzitetu u Minhenu (TUM) sam u svojstvu mladog istraživača gdje ću sa svojim mentorima prof. dr Martinom Mensingerom i prof. dr Kristinom Radlbeck raditi na strategiji i smjernicama za primjenu aluminijumskih konstrukcija u Crnoj Gori. Prof. dr Martin Mensinger je šef katedre za metale konstrukcije na TUM-u. Prof. dr Kristina Radlbeck je poznati istraživač iz oblasti aluminijumskih konstrukcija i jedan od autora evropskih propisa za primjenu aluminijumskih konstrukcija. Cilj ovog projekta je prenošenje znanja i iskustva i dobre prakse u primjeni aluminijumskih konstrukcija kao i ostvarivanje dugoročne saradnje između naučno-istraživačkih institucija u Njemačkoj i Crnoj Gori. Projekat se ne završava u Minhenu, već predstavlja pripremu za dio projekta koji slijedi u Crnoj Gori.
Drugi dio projekta predstavlja diseminaciju rezultata mog istraživanja u Njemačkoj. Plairano je da se održi niz predavanja iz ove oblasti kako na Univerzitetu Donja Gorica tako i na Univerzitetu Crne Gore. Studenti će imati priliku da steknu sasvim nova znanja vezano za projektovanje aluminijumskih konstrukcija. Do sada u Crnoj Gori, predavanja vezana za ovu tematiku nisu postojala jer se radi o nečemu savim novom i neistraženom u oblasti građevinarstva. Osim predavanja na Univerzitetima, održaće se i obuka u Inženjerskoj komori Crne Gore čiji sam član i odbornik u skupštini. Pored transfera znanja, cilj projekta je i sami razvoj nauke kroz istraživanja u oblasti samoodrživosti koja će biti takođe rađena na TUM-u u Minhenu“.
Vjerovatno da svi znamo šta znači aluminijum, ali kada su aluminijumske konstrukcije u pitanju, vjerovatno da o tome vrlo malo znamo. Zamolili smo našeg sagovornika da nam detaljnije objasni pojam “aluminijumske konstrukcije“?
„Čist aluminijum kao materijal nema dobre mehaničke karakteristike, međutim, u kombinaciji sa drugim metalima kao legirajućim elementima može da dostigne mehaničke karakteristike čelika, pri čemu je oko 2.5 puta lakši od istog. Zbog reciklabilnosti i uticaja na životnu sredinu, aluminijum se nalazi na samom vrhu zelenih materijala. Konstrukcija od aluminijuma je za 70% lakša u poređenju sa referentnom čeličnom konstrukcijom i za 90% lakša u poređenju sa armirano-betonskom konstrukcijom. Takođe pokazuju dobru otpornost na koroziju i dobro ponašanje na niskim temperaturama. Iz navedenih razloga, ove konstrukcije imaju primjenu za visoko-rasponske konstrukcije. Dobar primjer primjene aluminijumske konstrukcije je krov Ferrari centra u Abu Dabiu, UAE. Raspon konstrukcije je 700 m.
Međutim, aluminijum kao materijal ima i određene mane, jedna od njih je nedovoljna istraženost materijala u građevinarstvu kao i drugačije ponašanje u odnosu na čelik. To je zapravo tema mog doktorskog istraživanja“.
Kalač nam je objasnio i proces doktorskog istraživanja koje se upravo realizuje na Građevinskom fakultetu u Podgorici. Kaže da su oba istraživanja u sintezi i prirodno nadopunjavaju jedno drugo.
„Eksperimentalno i teorijsko ispitivanje zavarenih veza aluminijumskih rešetkastih kostrukcija“, akronim projekta „Eksteoris Var“ predstavlja jedno složeno istraživanje koje zahtijeva primjenu sva tri istraživačka postupka: eksperiment, numeričko modelovanje i teorijsku analizu.
„U toku je izvođenje eksperimentalnog dijela projekta koji je logistički najzahtjevniji obzirom da je za isti, osim istraživakog dijela, bilo potrebno nabaviti određenu laboratorijsku opremu koju nije moguće naći u Evropi. Jedan dio laboratorijske opreme je nabavljen u Tokiju, Japanu. Materijal za uzorke za ispitivanje je nabavljen u Istanbulu, Turskoj. Definisane su smjernice za izradu uzorka. Odrađeno je pripremno terensko i laboratorijsko istraživanje vezano za način zavarivanja aluminijumskih konstrukcija kao i kontrola kvaliteta izrađenih probnih uzoraka u laboratoriji Građevinskog fakulteta. Dobio sam odobrenje za izradu konačnih uzoraka od strane svog mentora prof. dr Duška Lučić. Prof. dr Duško Lučić je redovni profesor i šef katedre za metalne konstrukcije na Građevinskom fakultetu i koautor niza naučno-istraživčkih radova iz oblasti aluminijumskih konstrukcija. Odrađeno je testiranje opreme kao i provjera pouzdanosti planirane metode ispitivanje kroz probni uzorak- prototip izrađen od čelika. Krajem septembra 2022. godine u planu mi je da sprovedem prvu fazu testiranja na uzorcima i dobijam prve relevantne rezultate za svoje doktorsko istraživanje. Eksperimet je planiran takođe u dvije faze: prva faza ispitivanje kompletnih rešetkastih nosača a druga faza ispitivanje izolovanih čvorova. Cilj eksperimenta je odrediti nosivost zavarenih čvorova aluminijumske rešetkaste konstrukcije na posmatranim uzorcima.
-Drugi dio istraživanja predstavlja numeričko modelovanje koje ima za cilj povećanje broja posmatranih uzoraka kroz numeričke simulacije u određenim programskim paketima. Statistička analiza dobijenih podataka.
-Treći dio istraživanja je teorijsko istraživanje, izrada teorijskog modela i definisanje novih analitičkih izraza i smjernica koji će se primjenjivati u inženjerskoj praksi za proračun aluminijumskih konstrukcija.
Rezultati polaznih istraživanja su vidljivi i prezentirani kroz konferencijski rad: Kalač Š., Zejnelagić N., Đuričić Đ., Lučić D:” Proposal of analytical expression for determination of load capactity for aluminium square hollow section (SHS) K joints under chord tension”, GNP 2022, Kolašin, 2022. god“.
Sve gore napisano navodi nas da mislimo o tome koliko vremena i odricanja je bilo neophodno izdvojiti. Naš sagovornik nema precizan odgovor na ovo pitanje, kaže da bi na ovo pitanje najbolje odgovorila njegova porodica.
„Nažalost na ovo pitanje nemam odgovor. Kada se bavite naučno istraživačkim radom, to nije uobičajeni posao već naprotiv Vaš stil života. Radno vrijeme za istraživanje ne postoji. Moguće da moja porodica ima bolji ili precizniji odgovor“.
Zanimalo nas je i da li se Crna Gora bavi ovim tipom istraživanja? Kalač kaže da na Građevinskom fakultetu postoje istraživanja u oblasti konstrukcija najčešće u okviru doktorskih studija.
S obzirom na to da je inženjer Kalač imao priliku da se ovom vrstom posla bavi i u matičnoj zemlji, zamolili smo ga da nam uporedi Crnu Goru sa Njemačkom, kada su u pitanju inovativne istraživačke metode?
„Privreda je glavni generator naučnih istraživanja u Njemačkoj. Nažalost u Crnoj Gori nemamo dovoljno jaku privredu, posebno industriju, koja bi finansirala ove vrste istraživanja. U Crnoj Gori se tek grade naučno istraživačke institucije, dok u Njemačkoj je to stvar tradicije.
Na dobrom smo putu, imamo istraživački potencijal. Gradimo naučno istraživačke institucije, ne samo materijalno već i u smislu istraživačkih kapaciteta. Za nauku je potrebno vrijeme“.
Kada su planovi za budućnost u pitanju, kaže da planira nastavak istraživanja u ovoj oblasti.
„Planovi su nastavak istraživanja u ovoj oblasti kao i dalje usavršavanje nakon doktorskih studija. Uvijek postoji prostor da se nauči i istraži još nešto novo. Cjeloživotno obrazovanje je realnost“.
Za kraj razgovora. Svima koji žude za dodatnim znanjem i iskustvom Kalač poručuje: „Prilike postoje, da li ste spremni? To je na Vama. Birajte sami svoj put“.
___
Selma Husović
