Globalni dan prevencije nedostatka joda obilježava se svakog 21. oktobra radi podizanja svijesti javnosti o kritičnoj ulozi joda u ljudskom zdravlju. Jod je mikronutrijent koji je neophodan za odgovarajuću funkciju štitne žlijezde, za pravilan rast i razvoj.
Nedostatak joda utiče na neadekvatnu proizvodnju hormona štitne žlijezde što ima višestruke štetne efekte na rast i razvoj. Na negativne efekte nedovoljnog unosa joda osjetljiva je cijela populacija, a posebno, trudnice, dojilje i mala djeca. Hormoni štitne žlijezde su neophodni za normalan razvoj mozga, a nedostatak joda u fetalnom periodu, kod novorođenčadi ili male djece može izazvati trajno mentalno oštećenje.
Univerzalno jodiranje soli (USI), je moćna i najefikasnija međunarodno dogovorena strategija u borbi protiv bolesti i poremećaja uzrokovanih nedovoljnim unosom joda. Strategijom jodiranja soli se postiže optimalan unos u populaciji što obezbjeđuje adekvatan kognitivni razvoj djece omogućavajući im da školovanjem dostignu svoj puni potencijal. Ovi efekti imaju veliki značaj u svijetlu pandemije koronavirusa, koji je sve javnozdravstvene kapacitete usmjerio na najveću globalnu zdravstvenu krizu čime su ugroženi i rutinski programi među kojima i programi za smanjenje deficita joda.
Crna Gora je endemsko područje za jodni deficit pa je osnovni izvor joda u ishrani jodirana kuhinjska so. Opšte preporuke za smanjenje unosa soli u populaciji naglašavaju značaj praćenja jodnog unosa, naročito za osjetljive kategorije: trudnice, dojilje i djecu do dvije godine starosti.
Aktivnosti vezane za Univerzalno jodiranje soli i smanjenja unosa soli u populaciji se moraju odvijati paralelno uz praćenje efekata u populaciji da bi se izbjegli negativni uticaji nedostatka joda. Naročito su trudnice pod rizikom nedostatka joda usled povećanih potreba za jodom u trudnoći, preporuka za smanje unosa soli kao i činjenice da su prema poslednjim dostupnim podacima iz 2017. trudnice u Crnoj Gori bile u blagom jodnom deficitu.
Crna Gora ima dugu tradiciju jodiranja soli za ljudsku upotrebu, a vremenom se mijenjala samo količina dodatog joda. Poslednjih godina je dodatno unaprijeđena strategija jodiranja soli u Crnoj Gori zahvaljujući preventivnim aktivnostima, zaključcima istraživanja koje je Institut za javno zdravlje Crne Gore preduzimao uz podršku UNICEF-a u toku 2017 i 2019, dostupnih podataka o konzumiranju soli populacije u Crnoj Gori i preporuka Međunarodne mreže za prevenciju deficita joda (IGN mreže).
Zahvaljujući preduzetim preventivnim aktivnostima možemo biti zadovoljni činjenicom da populacija u Crnoj Gori ima zadovoljavajući jodni unos, ali imajući u vidu da su trudnice, dojilje i mala djeca veoma osjetljivi na fluktuacije u jodnom unosu neophodno je sistemsko praćenje i blagovremeno preduzimanje mjera da bi se prevenirali deficiti.
