Crna Gora je, zahvaljujući dodijeljenom paketu podrške Evropske unije (EU), u prilici da pomogne socijalno najugroženije kategorije stanovništva i smanji pritisak na postojeću elektro-energetsku mrežu i potrebu za uvozom, saopštio je ministar kapitalnih investicija, Ervin Ibrahimović.
„Zahvaljući dodijeljenom paketu podrške od strateškog partnera sa kojim Ministarstvo ostvaruje izuzetno dobru i plodonosnu saradnju, u prilici smo da tokom ove godine pomognemo socijalno najugroženije kategorije stanovništva, koje do sada nijesu bile u prilici da prime takav vid podrške, kao i da smanjimo pritisak na postojeću elektro-energetsku mrežu i potrebu za uvozom kroz podsticanje energetske efikasnosti u domaćinstvima, malim i srednjim preduzećima i sektoru turizma i industrije“, rekao je Ibrahimović u intervjuu agenciji Mina-business.
Prema njegovim riječima, Ministarstvo kapitalnih investicija je kao resorno nadležno za koordinaciju i implementaciju tog paketa i do sada je ostvarivalo široki spektar konsultacija sa svim zainteresovanim stranima.
„Stoga vjerujemo u njegovu uspješnu implementaciju. Vjerujem i da će paket podrške biti samo inicijalna kapisla za investicioni talas koji želimo da pokrenemo u oblasti energetike“, tvrdi Ibrahimović.
On je podsjetio da je predsjednica Evropske komisije (EK), Ursula von der Leyen, početkom decembra prošle godine na samitu EU-Zapadni Balkan u Tirani predstavila paket energetske podrške Zapadnom Balkanu, koji se sastoji se od jedne milijarde EUR bespovratnih sredstava za rješavanje neposrednih posljedica energetske krize i povećanje otpornosti u kratkom i srednjem roku.
Prva polovina paketa sastoji se od 500 miliona EUR direktne budžetske podrške za ublažavanje ekonomskog i socijalnog uticaja na ugrožena domaćinstva i mala i srednja preduzeća i podršku energetskoj tranziciji, dok će preostalih 500 miliona biti namijenjeno za unapređenje projekata iz oblasti energetike.
„U sklopu paketa podrške za prevazilaženje energetske krize, EK je Crnoj Gori dodijelila 30 miliona EUR, nakon intezivne komunikacije Ministarstva kapitalnih investicija sa nadležnim subjektima na strani EK, koja je uslijedila nakon inicijalnog sastanka održanog 17. oktobra prošle godine sa komesarom za susjedstvo i politiku proširenja, Oliverom Varhelyem“, objasnio je Ibrahimović.
Na pitanje koji su ključni izazovi u energetskom sektoru, Ibrahimović je odgovorio da je oblast energetike, sama po sebi, specifična i kompleksna, i van trenutka koji se svijetu nametnuo kao nova globalna realnost.
On je objasnio da su ratna dešavanja u Ukrajini generalno podstakla preispitivanja nekih od ustaljenih oblika poslovanja i funkcionisanja lanaca snabdijevanja, što se posljedično odrazilo i na oblast energetike i dovelo u pitanje sigurnost snabdijevanja električnom energijom i energentima, ali i prinudilo na preispitivanje strateških pravaca razvoja.
Ratna dešavanja u Ukrajini generalno podstakla preispitivanja nekih od ustaljenih oblika poslovanja i funkcionisanja lanaca snabdijevanja strujom
„Proizvodnja električne energije na nivou koji bi garantovao sigurnost napajanja potrošača u Crnoj Gori uz zelenu energetsku tranziciju i niskokarbonski razvoj jeste ambiciozan cilj koji imamo pred sobom, i on podrazumijeva izgradnju nove elektro-energetske infrastrukture, kao i objekata za povezivanje sa susjednim energetskim sistemima, uz primjenu savremenih energetskih tehnologija, povećanje korištenja energije iz obnovljivih izvora i povećanje energetske efikasnosti“, rekao je Ibrahimović.
Takav cilj, kako je naveo, nameće potrebu pripreme novih strateških dokumenata, kao i usklađivanje sa politikom i propisima EU u oblasti energetike i životne sredine.
„Stoga smo započeli pripremu prvog Nacionalnog energetskog i klimatskog plana, koji će biti naš glavni strateški dokument do 2030. godine“, kazao je Ibrahimović.
On je dodao i da je glavni izazov dekarbonizacija energetskog sektora, jer je povezana za radom Termoelektrane (TE) Pljevlja koja ostvaruje oko 45 odsto ukupne godišnje proizvodnj električne energije u Crnoj Gori.
„Prilikom razmatranja mogućnosti sprovođenja zelene energetske tranzicije, treba imati u vidu da Crna Gora ima značajne potencijale iz obnovljivih izvora energije – hidropotencijal, kao i potencijal sunčevog zračenja, vjetra i biomase“, saopštio je Ibrahimović.
On je podsjetio da su trenutno u toku aktivnosti na projektima hidroeletrane Komarnica, vjetroelektrana Gvozd i Brajići i solarne elektrane Briska gora. Takođe, Ministarstvo radi i na stvaranju uslova za realizaciju projekta izgradnje solarne elektrane Velje Brdo.
„U toku su i projekti koji su usmjereni na unapređenje energetske efikasnosti u zdravstvenim, obrazovnim, socijalnim i administrativnim objektima. Takođe, u domaćinstvima se sprovode mjere enegetske efikasnosti u cilju smanjenja troškova grijanja i povećanja komfora u domaćinstvima, kao i razvoja tržišta efikasnih sistema grijanja i hlađenja u Crnoj Gori“, dodao je Ibrahimović.
Imajući u vidu da će prirodni gas i dalje biti važan izvor energije, kao i potrebu diversifikacije naših izvora energije, Ibrahimović je naveo da planiraju da omoguće snabdijevanje Crne Gore prirodnim gasom preko Jadransko-jonskog gasovoda i korišćenjem sopstvenih rezervi gasa iz crnogorskog podmorja.
„Stoga je jedan od naših glavnih strateških projekata, čijoj implementaciji ćemo se posvetiti, Jadransko-jonski gasovod. Riječ je o projektu koji realizuju Albanija, Crna Gora, Bosna i Hercegovina (BiH) i Hrvatska, za koji je do sada pripremljen Idejni projekat uz podršku Investicionog okvira za Zapadni Balkan, i stvoreni su preduslovi za formiranje preduzeća koje bi upravljalo ovim projektom“, objasnio je Ibrahimović.
Ovaj projekat je, prema njegovim riječima, postao značajniji zbog rata u Ukrajini i potrebe smanjenja zavisnosti od ruskih izvora gasa, a procijenjeni investicioni troškovi izgradnje u Crnoj Gori iznose oko 210 miliona EUR.
„Crna Gora ostvaruje veoma aktivnu ulogu i u radu Energetske zajednice i upravo na zadnjem sastanku Ministarskog savjeta, u decembru prošle godine, je potvrđeno da Crna Gora ima najbolji ukupni rezultat među zemljama članicama sa Zapadnog Balkana kada je riječ o usklađivanju sa pravnom tekovinom EU. Crna Gora radi na pripremi nekoliko novih zakonskih rješenja, kao što je zakoni o obnovljivim izvorima energije, o prekogrančnim projektima i o sigurnosti snabdijevanja naftnim derivatima“, kazao je Ibrahimović.
Energetska kriza nova realnost
Komentarišući aktuelnu energetsku krizu, Ibrahimović je naveo da je to naša nova realnost i da je ne treba posmatrati kao nerješiv problem, veća dodatni izazov koji je postavljen pred sve nas, i politčku i stručnu javnost, i koji svijet može da usmjeri na nova uvezivanja i pravce razvoja.
„Želim da vjerujem da je ovo samo period kroz koji svi neminovno moramo proći, sagledavajući dosadašnji način poslovanja i definišući investicioni plan za naredni dugogodišnji period, uz sve veći stepen primjene inovativnih tehnologija“, rekao je Ibrahimović.
On smatra da je, za razliku od svih drugih država okruženja, pa i svijeta, Crna Gora specifična, jer zahvaljujući njenom geografskom položaju i hidrološkom potencijalu, kao i činjenici da nema većih industrijskih postrojenja kao potrošača, nije u većoj mjeri osjetila globalno ispoljene efekte energetske krize.
„Sa druge strane, energetska kriza je ukazala da moramo graditi novu stabilnu energetsku infrastrukturu, posebno imajući u vidu da, dugoročno posmatrano, status TE Pljevlja mora biti definisan u skladu sa principima niskokarbonskog razvoja i Zelenom agendom, da moramo snažnije razvijati potencijale za korištenje obnovljivih izvora energije i posvetiti se razvoju koncepta e-mobilnosti, jer danas drumski prevoz u Crnoj Gori ostaje dominantan vid prevoza i samim tim jedan od glavnih zagađivača“, saopštio je Ibrahimović.
On je rekao da Ministarstvo, zahvaljujući dostupnim EU fondovima u Crnoj Gori, pokreće aktivnosti u vezi sa unapređenjem energetskog tržišta, te investicionog i poslovnog ambijenta kada je riječ o ključnim elektro-energetskim subjektima u Crnoj Gori.
U planu su i pripreme studija opravdanosti korišćenja vjetropotencijala, kao i postojanja TE Pljevlja.
„Tokom godine će biti i pokrenute aktivnosti na nastavku pripreme dokumentacije kada je riječ o Jadransko-jonskom gasovodu kroz Crnu Goru“, zaključio je Ibrahimović.
