Iz pojašnjenja koje se navodi u obraćanju Agenciji, kao i obračuna po modelu bodovanja koji je ove godine primijenila Uprava za gazdovanje šumama, proističe da je vlasnik malog preduzeća sa 10 radnika trebalo da ponudi dva i po puta višu cijenu da bi uopšte bio u prilici da kupi sirovinu.
Ili, matematički rečeno, ako je firma sa 100 radnika za kubik drveta davala 50, mali drvoprerađivači trebalo je, prema bodovnom sistemu, da ponude 120 eura za metar kubni drveta da bi uopšte došli u priliku da dobiju jednogodišnju koncesiju. Potom bi im preostalo da aktiviraju mehanizaciju, posijeku drvo koje će, sljedstveno ugovoru sa Upravom za šume, preraditi u sopstvenom pogonu.
Ranije je čelnik Uprave za šume Miloš Rajković u nekoliko navrata obrazložio da je poenta ovogodišnjih pravila javnog poziva bila upravo stimulisanje razvoja drvoprerade i upošljavanja u tom sektoru, a pohvalio se da su postignute i najbolje cijene do sada.
U praksi se, međutim, događalo da šuma bude prodata velikim firmama po cijeni višoj za euro od početne, ili početnoj, dok manji drvoprerađivači nijesu ispunili uslove konkursa iako su davali i po 30 eura višu cijenu od početne.
Kao primjer povlašćenog položaja velikih firmi na tenderu, mali drvoprerađivači su naveli odluku Uprave za gazdovanje šumama i lovištima u kojoj se vidi da firma sa 17 radnika nije pobijedila na natječaju firmu sa 135 radnika iako je nudila oko 300.000 eura, dok je druga firma ponudila 100.000 eura manje.
Zahtjev Agenciji za zaštitu konkurencije mali drvoprerađivači su poslali uporedo sa organizovanjem protesta koji je kulminirao i okupljanjem ispred Vlade Crne Gore prije dva dana gdje je u razgovoru sa državnim sekretarom u Ministarstvu poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva traženo poništenje tendera i organizovanje novog na kojem bi svi imali fer uslove za konkruisanje.
Cilj jedan, pravila druga
U obraćanju malih drvoprerađivača Agenciji, u koji je Pobjeda imala uvid, ističe se da je Uprava oblikovala model vrednovanja ponuda uprkos proklamovanom cilju iz člana 2 samog javnog poziva kojim se definiše svrha davanja šuma na korišćenje.
“Korišćenje šuma u državnoj svojini ima za cilj razvoj šumarstva i drvne industrije u Crnoj Gori, veću zaposlenost u ovim oblastima, podsticaj razvoju malih i srednjih preduzeća iz oblasti drvoprerade, podsticaj razvoju lokalnih ekonomija i eliminisanje izvoza drvnih sortimenata, tehničkog drveta (trupaca i sl.), iz Crne Gore”, kaže se u citiranom članu 2 javnog poziva.
Prema navodima malih drvoprerađivača, samim načinom bodovanja se jasno privileguju velika preduzeća, na način da je malim preduzećima onemogućeno da dođu do sirovine po cijeni koja je na tržištu konkurentna.
Bodovanje na ovom tenderu je, za razliku od prethodnih godina, izmijenjeno i to bez saglasnosti nadležnog Direktorata ta šumarstvo, na način da se umjesto 80 bodova koje nosi cijena i 20 bodova (10 uticaj na lokalnu ekonomiju i 10 broj radnika) koje nosi tehnička opremljenost, ove godine 55 bodova nosi cijena, a 45 bodova (10 uticaj na lokalnu ekonomiju i 35 broj radnika) nosi tehnička opremljenost.
Dodatno je promijenjeno, kako ističu, što je umjesto ranijih godina kada su sva preduzeća mogla dobiti maksimalno 250 kubnih metara po radniku, ove godine preduzećima sa više od 10 radnika omogućeno da dobiju količinu od 450 metara kubnih po radniku.
Nastavak protesta
Predstavnici udruženja malih drvoprerađivača sa sjevera, nezadovoljni uslovima pod kojima je realizovan javni poziv za redovnu sječu, najavili su nova protestna okupljanja i blokadu saobraćajnica za 23. avgust i o tome obavijestili Upravu policije u propisanom zakonskom roku.
Oni su u srijedu na protestnom skupu ispred Vlade zatražili poništavanje tendera koji je Uprava za gazdovanje šumama i lovištima raspisala 11. jula, za koji ističu da je bio diskriminatoran i unaprijed koncipiran da ide naruku velikim firmama iz ove oblasti, zbog čega očekuju da se raspiše novi na kojem bi svi imali jednake šanse.
U protivnom, najavili su nastavak i radikalizaciju protesta jer, kako navode, nemaju drugi način da se bore za opstanak posla i egzistenciju.
Kako je Pobjedi potvrđeno iz ovih udruženja, ukoliko se do navedenog datuma nešto ne promijeni, Pljevljaci planiraju blokadu magistralnog puta Pljevlja – Đurđevića Tara u periodu od 15 do 16 sati.
“Skup je planiran u vidu mirne šetnje, a magistralni put biće zatvoren šumskom mehanizacijom”, naveli su u najavi upućenoj policiji.
Sličan protest za isti dan planirali su mali drvoprerađivači Berana i Rožaja, blokadom magistralnog puta između ova dva grada u mjestu Kalače u intervalu od 15 do 15.30 sati.
Mali drvoprerađivači su u srijedu na protestu ispred zgrade Vlade od sekretara u Ministarstvu poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva Andrije Delića dobili uvjeravanje da taj resor, kao i ministar Vladimir Joković u saradnji sa Vladom Milojka Spajića traže što hitnije, stručno i adekvatno rješenje za prevazilaženje pat pozicije, odnosno model prema kojem niko od malih drvoprerađivača neće ostati bez sirovine i posla.
Delić je najavio brzi zajednički, usaglašeni stav koji će biti saopšten drvoprerađivačima.
Tender za preostalu sirovinu
Pola sata nakon završetka protesta objavljeno je obavještenje Uprave za šume kojom rukovodi Miloš Rajković, da za 15. avgust planiraju raspisivanje tendera broj 2 za preostalu šumu koja nije prodata u prvom navratu.
Iz Uprave za šume su saopštili da će, imajući u vidu pokušaj manipulacije zbog kriterijuma u vidu broja radnika, lokalnog faktora i lokalnog sjedišta privrednog društva, Javni poziv 2 imati samo jedan jedini uslov – a to je cijena, što je i precizirano u pozivu objavljenom 17. avgusta.
“Ovim će se razotkriti da li je sve vrijeme protest imao za cilj rušenje ovog menadžmenta Uprave za gazdovanje šumama i lovištima zbog odgovornog rada i rezultata”, tvrde u Upravi.
U saopštenju nije precizirano da li takav potez Uprave ima veze sa najavljenim rješenjem na višem nivou, ili nastupaju nezavisno od pokušaja da se, kako je to saopštio sekretar Delić, na relaciji Ministarstvo poljoprivrede – Vlada nađe rješenje koje neće zaobići ni male privrednike i sačuvati njihovo poslovanje.
Na upit poslat direktoru Uprave za šume Milošu Rajkoviću da razjasni polazište, odnosno otkloni ove dileme, prije dva dana nijesmo dobili odgovor.
Predstavnici malih drvoprerađivača nepodijeljeno su ocijenili da je najava Uprave za šume o raspisivanju dodatnog javnog poziva za dodjelu preostalih sirovina za redovnu sječu zapravo – ne samo lošija od prethodnog rješenja, već i da otvoreno vrijeđa i ponižava sve firme i radnike koji su tokom prvog tendera bili oštećeni i uskraćeni za kvalitetnu sirovinu.
Šumarska privreda
U Crnoj Gori je trenutno u primjeni koncesioni model korišćenja šuma ili prodaja drveta u dubećem stanju, na osnovu javnog poziva za davanje šuma na korišćenje.
Prema podacima Privredne komore Crne Gore (PKSCG), najzastupljenija djelatnost preduzeća (posmatrano po njihovom broju) predstavlja pilanska prerada drveta, slijede pogoni za proizvodnju namještaja (uglavnom pločastog) i opremanje enterijera i proizvodnja drvenih kuća.
“U strukturi preduzeća koja se bave preradom drveta dominantna je zastupljenost malih preduzeća”, su PKCG.
Iz te organizacije navode da je najveći dio investiranja u posljednjih nekoliko godina primjetan u fabrikama za proizvodnju peleta.
“Očekuje se da u narednom periodu bude povećan broj preduzeća koja svoje proizvodne programe i biznis planove zasnivaju na finalnoj proizvodnji, izradi i plasmanu proizvoda veće vrijednosti, povećanju obima proizvodnje i kvaliteta izvoznih proizvoda”, podaci su na sajtu PKCG.
Matematika
U dopisu upućenom Agenciji za zaštitu konkurencije iz udruženja malih drvoprerađivača Rožaja i Berana pojasnili su kakve su bile šanse firme sa 10 radnika da dobije sirovinu na Javnom pozivu 1 u konkurenciji sa preduzećem sa 100 radnika.
Istakli su da pod pretpostavkom da im se sjedišta nalaze u gradu u kojem konkurišu za drvnu masu automatski dobijaju i jedno i drugo po 10 bodova za lokalnu ekonomiju, ali onda u bodovanju prednost nosi tehnička opremeljenost.
Prema daljem obračunu, kako navode mali drvoprerađivači, preduzeće sa 100 radnika, ako je iz opštine na kojoj se nalazila šuma, dobijalo je na račun lokalne ekonomije 10 bodova. Na broj radnika dobijalo je 35 bodova (što je maksimum koji dobija preduzeće sa najvećim brojem radnika, a ostalima se bodovi računaju kao odnos broja radnika podijeljeno sa brojem radnika najvećeg preduzeća koje je konkurisalo – a zatim se taj količnik množi sa 35).
Preduzeće sa 10 radnika, po ovom obračunu, dobijalo je tri i po boda po radniku, odnosno 13,5 poena.
Ako je minimalna cijena na tom odjeljenju bila 50 eura po kubnom metru, i velika firma ponudi početnu cijenu, malom drvoprerađivaču sa 10 radnika bilo je potrebno 120 eura da pobijedi.
Kako se navodi, ova računica se izvodi iz sistema bodovanja cijene, koja u ukupnom vrednovanju ponude nosi 55 bodova.
Po tom sistemu, 55 bodova dobija preduzeće sa najboljom cijenom, a ostalima se bodovi računaju kao odnos cijene koju su ponudili podijeljeno sa najvišom cijenom. Takav količnik se množi sa 55.
“Ukupno bodovanje (broj radnika +lokalna ekonomija+cijena) dolazi se do bodova za preduzeće sa 100 radnika: 35+10+22,90=67,90. Preduzeće sa 10 radnika koje bi ponudilo 120 eura po kubiku imalo bi sljedeći zbir bodova: 3,5+10+55=68,50”, naveli su iz udruženja malih drvoprerađivača.
Ovo je bio jedini mogući scenario da neko parira velikim firmama – dva i po puta jača cijena za istu sirovinu – čime je, ističu, ishod tendera bio unaprijed modeliran.
Izvor: Portal Analitika
