Crna Gora ima još mjesec dana za ispunjenje privremenih mjerila u oblasti vladavine prava da bi ispunila uslov za dobijanje IBAR-a Evropske komisije.
IBAR (Interim Benchmark Assessment Report) predstavlja ocjene koliko je država kandidat ispunila od privremenih mjerila u poglavljima 23 -Pravosuđe i temeljna prava i 24 -Pravda sloboda i bezbjednost.
Evropska komisija marljivo radi na pružanju podrške Crnoj Gori, potvrđeno je 27. marta Radiju Slobodna Evropa (RSE) u Delegaciji Evropske unije (EU) u Podgorici.
“Ohrabrujemo Crnu Goru da zadrži dobar zamah i brzo ostvari rezultate u ključnim reformama vladavine prava, koje su predviđene privremenim mjerilima”, piše u odgovoru iz Delegacije EU na upit RSE.
Navode i da je vremenski okvir pristupanja, zasnovanog na zaslugama, u rukama Crne Gore.
Delegacija EU podsjeća da su reformski prioriteti, koje Crna Gora treba da ispuni za dobijnje IBAR-a “detaljno predstavljeni” u Godišnjem izvještaju Evrpske komisije o Crnoj Gori za 2023.
Najviši državni zvaničnici očekuju da će Crna Gora u junu dobiti pozitivan IBAR. Da je Vlada u Podgorici potpuno posvećena tom cilju više puta je ponovio premijer Milojko Spajić.
Šta su ocjene privremenih mjerila – IBAR?
Crna Gora je u februaru 2020. prihvatila novu metodologiju pregovora, po kojoj se nijedno poglavlje ne može privremeno zatvoriti, dok se ne dobije IBAR.
Njegovo dobijanje je pokazatelj da je država napredovala u oblasti vladavine prava i pravosuđa, te da je spremna za narednu fazu usklađivanja sa standardima EU, na putu ka punopravnom članstvu.
Nakon pozitivne ocjene o privremenim mjerilima (IBAR) država dobija završna mjerila EK .
Tek ispunjenjem završnih mjerila i zatvaranjem ostalih poglavlja, Crna Gora će moći da zatvori poglavlja 23 i 24, što će ujedno predstavljati i kraj pregovora.
Vlada je ukupno dobila 83 privremena mjerila u poglavljima 23 i 24 a do sada je 31 neispunjeno ili je djelimično ispunjeno.
Šta treba usvojiti?
Ta mjerila se između ostalog tiču reformi i imenovanja u pravosuđu, procesuiranju ratnih zločina, borbi protiv korupcije i organizovanog kriminala, procesuiranju napada na novinare i slično.
Prema podacima iz Izvještaja o napretku za 2023. uslov za dobijanje IBAR je izmjena više zakona u oblasti pravosuđa, borbe protiv korupcije i organizovanog kriminala koje treba da poboljšaju istrage i krivična gonjenja, koje bi rezultirale pravosnažnim presudama.
Između ostalog, Vlada treba da utvrdi izmjene zakona o Specijalnom državnom tužilaštvu, Sudskom savjetu i sudijama, Državnom tužilaštvu, sprečavanju korupcije, o oduzimanju imovinske koristi stečene kriminalnom djelatnošću, i o krivičnom postupku.
Cilj izmjena je da se sistemski zakoni za borbu protiv organizovanog kriminala i korupcije usklade s najvišim evropskim standardima i praksama.
Neophodno je i utvrđivanje seta medijskih zakona – o Javnom servisu, medijima i o audio-vizuelnim uslugama.
Pored zakonskih izmjena neophodna je i izrada više nacionalnih strategija između ostalog i nacionalne strategije za borbu protiv korupcije.
IBAR u junu?
Vlada ima rok do kraja aprila da ispuni još 31 privremeno mjerilo, a nakon toga izvještaj o urađenom dostavi Evropskoj komisiji na ocjenu.
“Nakon što Crna Gora ispuni privremena mjerila, EK-a će pripremiti Izvještaj o ocjeni ispunjenosti privremenih mjerila (IBAR)”, navodi Delegacija EU za RSE.
Ukoliko taj Izvještaj prođe tehnički skrining Brisela Crna Gora će, kako se očekuje, na Međuvladinoj konferenciji sa Evropskom unijom u junu dobiti IBAR
Nakon toga će EK izraditi završna mjerila, opet iz istih oblasti, sa uslovima za njihovo ali i za zatvaranje drugih poglavlja u kojima su ispunjeni standardi.
Šta je do sada urađeno?
Crna Gora je u pregovaračkom procesu preko 12 godina.
Pregovori su otvoreni za vrijeme vlasti Demokratske partije socijalista Mila Đukanovića. Posljednje poglavlje je zatvoreno 2017. a posljednje otvoreno 2020.
Do pomaka u pregovorima o članstvu nije došlo ni nakon smjene DPS vlasti na izborima 2020. od kada je Crna Gora promijenila tri vlade.
Izborom Vlade premijera Spajića krajem oktobra 2023. pregovori su revitalizovani.
Iz Brisela je do sada više puta ocijenjeno da je Crna Gora napredovala u pregovorima izborom Vrhovnog državnog tužioca i imenovanjima u pravosuđu.
Pohvaljen je način na koji su vlasti u Podgorici sprovele popis stanovništva u decembru prošle godine, uz konsenzus sa opozicijom.
Uz pomoć skupštinske većine Vlada je brzom izmjenom zakonskog okvira u decembru 2023. godine izbjegla stavljanje Crne Gore na “sivu listu” zemalja koje nijesu učinile dovoljno u borbi protiv pranja novca i finansiranja terorizma.
